Oxford ve Varşova Üniversiteleri'nden bilim adamlarının yürüttüğü kapsamlı bir çalışma, Roma İmparatorluğu'nun çöküşüne dair geleneksel görüşleri altüst etti. Araştırmaya göre, Doğu Roma İmparatorluğu'nun çöküşü, yaygın inanışın aksine iklim değişikliği ve veba salgınından çok, ticaret yollarının kaybı ve İslam’ın hızlı yükselişiyle şekillendi.
Araştırmada, Roma’nın çöküşünün ana nedeninin, Persler ve Müslümanlarla olan mücadelede yapılan stratejik hatalar olduğu tespit edildi. Ticaret yollarının kontrolünü kaybeden Roma, ekonomik olarak çökmüş ve İslam’ın yükselişi karşısında zayıf düşmüştü. Özellikle 7. yüzyılda İslam ordularının başarıları, Roma'nın bölgedeki gücünü hızla kaybetmesine yol açtı.
İslam'ın hızlı yükselişi Roma'yı gölgeledi
İslam’ın yükselişi, sadece askeri anlamda değil, aynı zamanda ekonomik ve ticari düzende de büyük bir dönüşümü beraberinde getirdi. Roma’nın zayıflayan ticaret yolları ve ekonomik çöküşü, İslam medeniyetinin Akdeniz'de güç kazanmasını hızlandırdı. Arap yarımadasından yayılan İslam, kısa sürede Roma'nın hâkimiyet alanlarını ele geçirdi ve bölgedeki ticaretin kontrolünü eline aldı.
Batık gemiler ve ticaretin düşüşü
Araştırmacılar, Akdeniz’deki batık gemilerden elde edilen bulguları inceleyerek, ticaretin 7. yüzyılın ikinci yarısında büyük ölçüde azaldığını belirledi. Bu azalma, Roma’nın ticaret yollarını kaybettiği ve İslam’ın hızla yayıldığı döneme denk geliyor.
Marsilya, İskenderiye ve Kartaca gibi önemli ticaret merkezlerinde yapılan incelemeler, Roma’nın ekonomik gücünün hızla İslam medeniyetine kaydığını ortaya koydu.
Heraclius’un mücadelesi yetersiz kaldı
Doğu Roma İmparatoru Heraclius’un Perslere karşı kazandığı zaferler, imparatorluğu toparlamaya yetmedi. Ticaret yollarındaki kesintiler ve ekonomik çöküş, Roma’yı İslam’ın etkisi karşısında savunmasız bıraktı. Heraclius'un döneminde bile Roma, İslam ordularının karşısında kalıcı bir direnç gösteremedi.
