Türkiye, enerji merkezi olma hedefini sürdürerek, Hazar Denizi ötesindeki Türkmen gazının Avrupa'ya ulaştırılması için önemli bir stratejik hamle başlattı. Bölgesel enerji iş birlikleri ve diplomatik girişimler, Rusya-Ukrayna Savaşı'nın ardından Avrupa'nın enerji arz güvenliğindeki açığı kapatma çabalarıyla hız kazandı.
2024 yılı başında Türkiye, Türkmenistan ve Azerbaycan arasında enerji iş birlikleri genişletildi. Türkiye, Türkmenistan ile 1 Mart'ta imzalanan mutabakat zaptıyla doğal gaz alanında iş birliğini resmileştirdi. Bunu takiben, 14 Mart'ta Azerbaycan ile yapılan anlaşmayla, Türkmen gazının Azerbaycan ve Gürcistan üzerinden Türkiye'ye ulaşmasının önü açıldı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, ilk etapta yıllık 2 milyar metreküp Türkmen gazının Türkiye'ye taşınacağını duyurdu.
Uzmanlar Türkiye'nin stratejik rolünü vurguluyor
Enerji uzmanları, Türkiye'nin bu projedeki stratejik önemine dikkat çekiyor. Oxford Enerji Çalışmaları Enstitüsü Kıdemli Araştırmacısı Julian Bowden, Türkmen gazının Avrupa'ya taşınmasında en büyük sorunun ticari ve iletim anlaşmaları olduğunu belirtti. Bowden, "Türkiye'nin bu projede hub olma hedefi ve çeşitlendirilmiş enerji kaynaklarına sahip olması, Avrupa'nın enerji tedarikini çeşitlendirmede önemli bir adım olacaktır" dedi.
Trans-Hazar boru hattı önem Kazanıyor
Bowden, yıllık 15 milyar metreküplük gazın iletimi için bir Trans-Hazar boru hattının gerekliliğine işaret ederek, bu hattın büyük ölçüde Azerbaycan'dan Türkiye'ye uzanan Güney Gaz Koridoru'nun genişletilmesiyle bağlantılı olduğunu ifade etti. Bu tür büyük ölçekli projelerin, bölgedeki enerji görünümünü kökten değiştireceğini belirten Bowden, "Başlangıçta küçük miktarlarda yapılacak takas, sembolik olsa da uzun vadede Türkiye'yi ve Avrupa'yı güçlendirecektir" dedi.
Mevcut altyapının kullanımı ve zorluklar
Atlantik Konseyi Kıdemli Araştırmacısı John M. Roberts ise Türkmenistan'dan Türkiye'ye gaz iletiminin mevcut altyapının azami düzeyde kullanılmasıyla mümkün olabileceğini belirtti. Ancak, Hazar Denizi üzerinden yeni ve büyük ölçekli altyapı projelerinin şu anki koşullarda pratik olmadığını vurguladı. Roberts, "Türkmen gazını batıya taşıyabilecek tek ülke Türkiye'dir. Projeye liderlik eden Türk yetkililerin rolü, bu noktada belirleyici olacaktır" diye konuştu.
Jeopolitik ve ekonomik engeller
Enerji Uzmanı Danila Bochkarev, Türkmenistan'ın Çin'e olan bağımlılığını azaltmak için Avrupa'ya yeni çıkış noktalarına ihtiyaç duyduğunu belirtti. Ancak, Trans-Hazar boru hattının kısa vadede tamamlanmasının jeopolitik ve finansal zorluklar nedeniyle zor olduğunu ifade eden Bochkarev, gazın İran üzerinden taşınması gibi alternatiflerin de yaptırımlar ve rekabet gibi riskler taşıdığını söyledi.
Bochkarev, "Türkmen gazı, Avrupa'ya rekabetçi fiyatlarla satılabilir, ancak Çin'e yapılan teslimatlarla karşılaştırıldığında Türkmengaz için daha az karlı olabilir" diyerek, Türkiye ile yapılan anlaşmaların enerji koridoru oluşumunu hızlandıracağını kaydetti.
