Ukrayna, 600 günden fazladır Rusya ile savaşıyor. ABD, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırılarını püskürtmek için “en büyük kurtarıcı” olarak gözükse de başta ABD hükümeti olmak üzere Batılılar, Ukrayna’ya yardımları azalttı. Ukrayna savaşı ABD ve Avrupa ülkelerini yordu. ABD kongresinde Ukrayna’ya yapılan yardımlardan rahatsızlık çekenler var. Hollanda’da Geert Wilders seçimleri kazandı; aşırı sağcı liderin ne yapacağı meçhul, Ukrayna’ya yardım edecek mi? Slovakya'nın yeni hükümeti askeri yardımı zaten durdurdu. ABD dikkatini İsrail-Hamas çatışmasına çevirdi.
The Economist’te “Ukrayna’nın yeni düşmanı: Batı’nın savaş yorgunluğu” başlıklı bir analiz yayınlandı. Biz de tercüme ettik:
Amerika, Ukrayna'nın en büyük endişelerinden biri haline geldi. ABD’nin Ukrayna'ya yaptığı yardımlar hızla tükeniyor ve ABD kongresindeki işlevsizlik yeni yardım paketlerini engelliyor…
Amerika azalan fonlarını genişletmeye çalışırken bunun etkisi Rusya-Ukrayna cephesinde hissediliyor. “Baharda askeri malzeme akışı geniş bir nehir gibiydi. Yaz aylarında bir dereydi. Şimdi sadece birkaç damla gözyaşı kaldı” diyor Ukraynalı kaynaklar. Ukrayna, büyük bir belirsizliğin ortasında kasvetli bir kışla karşı karşıya. Ukrayna’nın karşı saldırısı Rus hatlarını aşmayı başaramadı; düşman Rusya silah üretimini artırıyor ve hayatî müttefiki (ABD) siyasi çalkantılar yüzünden felç olmuş durumda. Amerikalılar dikkatini İsrail'in Gazze'deki savaşına çevirdi.
Amerika Savunma Bakanı Lloyd Austin, Ukrayna'ya ABD'nin Ukrayna'yı "hem şimdi hem de gelecekte" destekleyeceğine dair güvence vermek için 20 Kasım'da Kiev'i ziyaret etti. Ancak Austin, ABD’de malî gücün kongreye ait olduğunu biliyor. Ve Kongre’de Ukrayna’ya verilen destekten rahatsız olanlar var. ABD kongresi Eylül’den bu yana iki kez Ukrayna'ya yönelik yardım paketini iptal etti.
Senato, Ocak ayı için yeni bir yardım paketinin kilidini açmaya çalışıyor. Başkan Joe Biden, 61 milyar doları Ukrayna'ya, geri kalanı İsrail ve “ulusal güvenlik” harcamaları olmak üzere 106 milyar dolarlık ek bütçe talep etti. Cumhuriyetçiler Ukrayna'ya yardım edillmesinden yana değil. Cumhuriyetçiler, Ukrayna’ya yardım etmektense Meksika sınırındaki göçü engellemek için daha fazla para harcanması gerektiğine inanıyor.
“Yardım paketi” Ocak’ta hayata geçirilmezse bu fikir Kasım 2024’teki seçimlere malzeme olarak kullanılabilir. Donald Trump tekrar başkan seçilirse Ukrayna’ya yardım tamamen sona erebilir. Ukrayna yanlısı bir senatör, "Zaman bizim dostumuz değil" diyor.
Ukraynalı liderler Amerika'nın kendilerini kapı dışarı edebileceği fikrini reddediyor. Ukrayna Devlet Başkanı Volodemir Zelenskiy'nin baş danışmanlarından Andriy Yermak, bu ay Washington'a yaptığı ziyarette "iki partiden de güçlü bir destek" bulduğunu ifade edip, "Bize yardım edeceklerine inanıyorum" dedi.
Rusya'nın saldırılarından bu yana Amerika, Ukrayna'ya toplamda yaklaşık 75 milyar dolar, Avrupa ülkeleri ise 100 milyar dolardan fazla finansman sağladı. ABD, 44 milyar dolar değerindeki katkısıyla hâlâ askeri yardımın büyük kısmını karşılıyor. Pentagon, Ukrayna'ya kendi cephaneliğinden silah sağlamak için "başkanlık çekilme yetkisinde" (pda) yaklaşık 5 milyar dolar kaldığını söylüyor. Batı'daki askeri stokların tükenmesi, Orta Doğu'daki kriz ve Tayvan'daki açmaz göz önüne alındığında durum hiç iç açıcı değil. Ukrayna'ya yönelik pda paketleri ayda ortalama 1 milyar dolar civarında… Bu rakam Ocak 2023’te 5 milyar doların üzerine çıkmıştı. Ekim'de 350 milyon dolara düştü. Kasım’da ise 250 milyon dolara kadar indi. Ukrayna Güvenlik Yardım Girişimi olarak bilinen ve değeri 18 milyar dolardan fazla olan ABD fonunun tamamı tükendi. Bu para çoğunlukla Amerikan şirketlerinden geliyordu. Yeni bir yardım paketi olmasa bile ABD hattından silahlar Ukrayna’ya gitmeye devam edecek. Ama ne kadar?
Avrupa Birliği'nin dış politika şefi Josep Borrell, Avrupa ülkelerine Amerika'nın boşluğunu doldurma çağrısında bulundu. Nitekim son zamanlarda bir dizi yeni vaatlerde bulundular. Almanya, gelecek yıl Ukrayna'ya verdiği desteği ikiye katlayarak 8,5 milyar dolara çıkarmayı planladığını ve hava savunma sistemi sunacağını söyledi. Hollanda, Finlandiya ve Litvanya yeni askeri yardım paketleri açıkladı. Ama sis bulutları beliriyor. Almanya'daki bir anayasa mahkemesinin kararı, yardımları artırma planlarını sekteye uğratacak gibi görünüyor. Son Hollanda seçimlerinde kazanan Geert Wilders'in aşırı sağ Özgürlük Partisi'nin silah gönderilmesine karşı çıkması, Hollanda'nın Ukrayna'ya F-16 jeti tedarik etme koalisyonuna hâlâ liderlik edip edemeyeceği konusunda soruları gündeme getiriyor. Slovakya'nın yeni hükümeti askeri yardımı zaten durdurdu. Ukraynalılar, Amerika'nın liderliği olmazsa Avrupalıların cesaretini hızla kaybedebileceğinden endişe ediyor.
Amerikalı bir düşünce kuruluşu olan Carnegie Uluslararası Barış Vakfı'ndan Michael Kofman, çoğunlukla topçu savaşı olan Ukrayna'nın zaten "mermi açlığı" çektiğini söylüyor. Ukrayna'nın yaz boyunca ayda 220-240 binden fazla büyük kalibreli top mermisi ateşlediğini tahmin ediyor.
Rus lider Vladimir Putin, Batı'nın desteği olmadan Ukrayna'nın bir hafta içinde yıkılacağını söylüyor. Ancak İngiliz düşünce kuruluşu Royal United Services Institute'den Jack Watling, yenilginin ani bir çöküşten ziyade "yavaş ve acı verici" olacağını söylüyor.
The Economist
Tercüme ve takdim: Oğuz Can Şahin
