Komisyon tarafından hazırlanan raporda, hükümetin mülteci ve göç politikaları başta olmak üzere toplamda dokuz farklı konuda hukuk devleti ilkelerini ihlal ettiği ifade edildi. Hollanda Barolar Birliği'nin raporla ilgili yaptığı yazılı açıklamada, hükümet programının “belirli kişilerin hukuka ve adalete erişimini sistematik olarak engellemeyi amaçlayan bir devlet anlayışını” yansıttığı vurgulandı.
"Hukuk devletinin temelleri sarsılıyor"
Komisyon, Hollanda’daki koalisyon hükümetinin özellikle göç ve iltica politikaları konusunda uygulamayı planladığı olağanüstü hal yetkilerini eleştirdi. Hükümetin göçmenlerin ve iltica başvurularının değerlendirilmesine yönelik daha sert tedbirler almayı amaçladığını belirten raporda, bu durumun demokratik hukuk devleti ilkeleriyle bağdaşmadığı ifade edildi.
Hollanda Barolar Birliği tarafından yapılan açıklamada, “Hukuk devletinde, ekonomik açıdan savunmasız kişilerin hukuka yeterli erişimi büyük önem taşımaktadır. Hükümetin bu erişimi engellemeye yönelik politikaları, hukuk devleti anlayışıyla çelişmektedir. Hükümet, tüm güzel açıklamalarına rağmen, bu şekilde tam anlamıyla bir hukuk devleti olduğunu iddia edemez” ifadeleri kullanıldı.
“Göçmenlere yönelik olağanüstü hal yetkileri kabul edilemez”
Komisyon, hükümetin göçmen politikalarını sertleştirmeyi amaçlayan düzenlemeleri de eleştirdi. Özellikle, göçmenlerin ve iltica başvurularının olağanüstü hal yetkileri kapsamında ele alınmasının ve bu yetkilerin kötüye kullanılmasının, hukuk devleti ilkeleri açısından öngörülebilir bir suistimal olduğunu belirtti.
Raporda, Yabancılar Kanunu’nun istisna hükümlerinin devreye sokulmasının kabul edilemez olduğu vurgulandı ve bu düzenlemelerin sivil toplum savunuculuğundaki gerilemeye yol açacağı uyarısında bulunuldu. Hükümetin “iltica başvurusu durdurma” kararı ve sığınmacıların barınma koşullarının daha da kötüleştirilmesi planları da hukuk devleti ilkeleriyle çelişkili olarak değerlendirildi.
“Hata yapma hakkı” olumlu karşılandı
Komisyon, hükümet programında yer alan bazı olumlu adımlara da dikkat çekti. “Hata yapma hakkı” uygulamasının getirilmesi, komisyon tarafından “hukuk devletini güçlendirebilecek bir unsur” olarak değerlendirildi. Ancak bu tür olumlu adımların sayısının oldukça sınırlı olduğu ve hükümet programının genel olarak hukuk devleti ilkesinden uzaklaştığı belirtildi.
Olağanüstü hal ilanı ve yeni göç politikaları
Koalisyon hükümeti tarafından açıklanan yeni kabine programında, mülteci sorunuyla mücadelede olağanüstü hal ilan edilmesi ve bu kapsamda bakanlar kurulunun Meclis’e danışmaksızın yasal düzenleme çıkarma yetkisine sahip olması öngörülüyor. Program, aile birleşimi hakkından yararlanmak isteyenlere yönelik ek koşullar getiriyor. Buna göre, başvuruda bulunacak kişilerin Hollanda'da düzenli ve yeterli gelir getiren bir işte çalışma ve en az iki yıldır bir konutta ikamet etme şartı aranacak.
Ayrıca, 18 yaşını geçen çocuklar için aile birleşimi hakkından faydalanılamayacak ve değişen koşullar sebebiyle yenilenen iltica başvuruları daha sıkı bir incelemeye tabi tutulacak. Programda ayrıca, bir duruşmaya ya da randevuya gelmeyen sığınmacıların başvurularının doğrudan reddedilmesi öngörülüyor.
Göçmenlere yönelik yeni sınırlamalar ve AB düzenlemelerinden çekilme planı
Hükümet programında yer alan düzenlemeler arasında, Hollanda’daki belediyelere zorunlu olarak mültecileri paylaştırma politikasından vazgeçilmesi ve oturum izni olmayanların zorla sınır dışı edilmesi de yer alıyor. Ayrıca, mevcut uygulamada beş yıl kesintisiz oturumu olanlara verilen süresiz oturum alma hakkı, 10 yıllık kesintisiz oturum şartına bağlanacak. Hükümet, AB düzenlemelerinden çekilmeyi ve bu konuda kendi bağımsız politikalarını yürütmeyi de planlıyor.
İstifa eden hükümetin ardından PVV’nin yükselişi
Eski Başbakan Mark Rutte’nin liderliğindeki dördüncü Rutte hükümeti, mülteci politikalarına ilişkin müzakerelerde uzlaşmaya varılamaması nedeniyle 7 Temmuz 2023’te istifa etmişti. 22 Kasım 2023’te yapılan erken seçimlerden, aşırı sağcı lider Gert Wilders’in başını çektiği Özgürlük Partisi (PVV) birinci olarak çıkmıştı.
