Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) tarafından gerçekleştirilen 17-25 Aralık operasyonları ve 15 Temmuz darbe girişiminin Türk ekonomisine maliyeti 500 milyar doları aştı. FETÖ elebaşı Fetullah Gülen'in ölümünün ardından, hain terör örgütünün Türkiye'ye verdiği ekonomik zarar tekrar gündeme geldi.
FETÖ'nün hükümeti hedef aldığı 17-25 Aralık operasyonları ve ülke yönetimini ele geçirmeyi amaçlayan başarısız 15 Temmuz darbe girişimi, Türkiye ekonomisine büyük bir fatura çıkardı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 7 Ocak 2015'teki Büyükelçiler Konferansı'nda yaptığı açıklamada, "En mütevazı hesaplamayla 17 ve 25 Aralık darbe girişiminin Türkiye'ye maliyeti 120 milyar dolar oldu. Eğer başarılı olsaydılar, bu maliyet kat kat fazla olacaktı" ifadelerini kullanmıştı. 15 Temmuz darbe girişiminin ise 400 milyar dolardan fazla bir ekonomik zarara yol açtığı tahmin ediliyor.
Piyasalarda büyük çöküş
17-25 Aralık operasyonlarının ardından döviz kurları hızla yükselişe geçti. 16 Aralık 2013'te 1,94 seviyesinde olan dolar/TL kuru, operasyonlar sonrasında yılı 2,15 seviyesinde kapattı. Bu gelişmeler, Türk Lirası’nın değer kaybetmesine ve piyasaların dalgalanmasına neden oldu. 2014'ün mart ayında kur, 2,30 seviyesine kadar yükseldi. Aynı dönemde Borsa İstanbul (BIST) 100 endeksi de rekor seviyelerden hızla düşüşe geçti ve 2013 sonunda 93.178 puanla zirve yaparken, yılın son işlem gününde 67.801 puandan kapandı.
Operasyonların ardından Türkiye ekonomisi olumsuz etkilenirken, devlet borçlanma faizleri de büyük artış gösterdi. 2014'ün mart ayında devlet borçlanma faizleri yüzde 4,61'den yüzde 12 seviyelerine çıktı. 17 Aralık operasyonunun Türkiye ekonomisine etkilerini değerlendiren dönemin AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Numan Kurtulmuş, "Bu olayları bahane ederek Türkiye ekonomisini istikrarsızlaştırmak isteyen çevreler ciddi katkı sağladı" ifadelerini kullanmıştı.
15 Temmuz'un ekonomiye darbesi
15 Temmuz 2016 darbe girişiminin ardından borsada ve döviz kurlarında büyük çöküş yaşandı. Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, 15 Temmuz sonrası yüzde 7,08'lik düşüşle tarihinin en sert kayıplarından birini yaşadı. Endeks bir hafta boyunca düşüşünü sürdürerek 70.426 puana kadar geriledi. Ancak ekonomi yönetiminin ve piyasa otoritelerinin aldığı proaktif önlemlerle toparlanma hızla başladı. Döviz kurları da darbe girişimi sonrası hızla yükselmesine rağmen, Merkez Bankası'nın (TCMB) ve ekonomi yönetiminin önlemleriyle durdurulabildi.
Ekonomik olarak darbe girişimi sonrası 2016'nın üçüncü çeyreğinde Türkiye ekonomisi yüzde 0,8 daraldı, ancak dördüncü çeyrekte tekrar büyümeye başladı. Türk ekonomisi, teknik olarak resesyona girmeden darbenin etkilerinden kurtuldu. 2016'da yaşanan darbe girişiminin ardından piyasaların hızlı toparlanması, yabancı yatırımcıların da Türkiye'ye olan güvenini geri kazanmasını sağladı. 2017 yılında yabancı yatırımcılar 1 milyar 781 milyon dolar net hisse alımı gerçekleştirdi.
Yabancı yatırım ve kişi başı milli gelirde düşüş
15 Temmuz darbe girişimi, Türkiye'ye doğrudan yabancı sermaye girişlerinde de büyük düşüşe neden oldu. 2016'da 16 milyar dolar olan doğrudan yabancı yatırımlar, 2019'da 8,6 milyar dolara kadar geriledi. Aynı şekilde, 2013 yılında 12 bin 582 dolar olan kişi başına düşen milli gelir, darbe girişiminin ardından 2020 yılında 8 bin 600 dolara düştü. Ancak 2023 yılında bu rakam tekrar 13 bin 243 dolara ulaştı.
İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sefer Şener, darbe girişiminin doğrudan maliyetinin 160 milyar dolar olduğunu, dolaylı maliyetlerinin ise 400 milyar doları aştığını belirtti. Darbe girişiminin Türkiye'nin yatırım çekme potansiyelini ve uluslararası ekonomik imajını ciddi şekilde zedelediğini ifade eden Şener, "Darbe süreci, Türkiye’nin yatırım imajını ciddi anlamda zedeledi ve kişi başına gelirde 10 yıllık bir kayba yol açtı" dedi.
Şener, ayrıca kredi derecelendirme kuruluşlarının darbe sonrası Türkiye'nin notunu düşürdüğünü ve bunun ülkenin uluslararası finans piyasalarındaki imajını olumsuz etkilediğini kaydetti.
