Şi, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen'in de katıldığı bir günlük toplantıların ardından Paris'te Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile düzenlediği ortak basın toplantısında "Çin ne krizin yaratıcısı, ne tarafı ne de katılımcısıdır. Ancak seyirci de değiliz, barışa ulaşılmasına her zaman aktif olarak katkıda bulunduk" dedi.
Şi, Washington'un Çin'in makine aletleri ve mikroelektronik gibi "çift kullanımlı" ihracatının Rusya'nın savunma sanayisini desteklemedeki rolüne ilişkin iddialarına açık bir göndermede bulunarak, "Ukrayna krizinin sorumluluktan kurtulmak ya da üçüncü bir ülkeyi karalamak ve yeni bir Soğuk Savaşı kışkırtmak için kullanılmasına da karşıyız" diye ekledi.
Pekin'in, Ukrayna’nın işgalini kınamayı reddetmesi ve bunun yerine ağır yaptırımlara maruz kalan Rus ekonomisi için kilit bir can simidi olarak ortaya çıkmasının ardından, Avrupa'nın Çin ile olan ticari sürtüşmeleri ve küresel hırslarına ilişkin şüpheleri daha da arttı.
Şi'nin beş yıl aradan sonraki Avrupa ziyareti Pekin tarafından, Çin'in Avrupa'da yaşanan çatışmadaki rolüne ilişkin kendi anlatısını doğrudan oradaki liderlere sunması ve aynı zamanda Washington ile Avrupalı müttefiklerinin görüşleri arasında bir alan açmaya çalışması için bir fırsat olarak görülüyor.
Şi'nin Sırbistan ve Macaristan'ı da ziyaret edeceği gezide, Belgrad ziyareti NATO'nun Çin Büyükelçiliğini bombalayarak üç kişinin ölümüne yol açtığı saldırının 25. yıldönümüne denk geliyor.
ABD'nin kaza olduğunu söylediği saldırı, NATO'nun 1999 baharında Balkanlar'da gerçekleştirdiği geniş çaplı bombardımanın bir parçasıydı ve Pekin'in ittifaka duyduğu derin düşmanlığı tetikledi.
Savaşta Rusya’yı Desteklediği İddiaları
Şi'nin kıtayı ziyareti, Amerikalı yetkililerin geçtiğimiz haftalarda Çinli muhataplarıyla Çin'den Rusya'ya ihraç edilen ve Rusya'nın Ukrayna'ya karşı saldırılarını sürdürürken savunma sanayi tabanını genişletmesine olanak sağladığını söyledikleri çift kullanımlı mallarla ilgili endişelerini dile getirmelerinin ardından geldi.
Biden yönetiminden üst düzey yetkililer geçen ay yaptıkları açıklamada Çin'in sağladığı desteğin önemli miktarlarda takım tezgâhları, drone ve turbojet motorları ve seyir füzeleri için teknoloji, mikroelektronik ve Rusya'nın silahlar için itici gaz yapımında kullandığı nitroselülozu içerdiğini söyledi.
Pekin, Rusya ile ticaretini normal ikili ilişkilerin bir parçası olarak savunuyor; ayrıca çatışan taraflara silah sağlamadığını söylüyor. Rusya'ya ölümcül silahlar göndermekle değil, daha ziyade askeri kullanımı olan mallar göndermekle suçlanıyor
Macron, Şi'nin bir yıl önce "Moskova'ya silah ve yardım göndermeme ve Çin'in askeri amaçla kullanılabilecek mal ihracatını sıkı bir şekilde kontrol etme" konusunda verdiği taahhüdü "yinelediğini" söyledi.
Macron ortak basın toplantısında "Bu konudaki görüş alışverişlerimizin uzunluğu ve kalitesi benim için bir güvence kaynağıdır" dedi.
Küresel olimpiyat ateşkesi teklifi
Şi ve Macron, Paris'te yapılacak Yaz Oyunları sırasında tüm çatışmalara ara verilmesini sağlayacak küresel bir Olimpiyat ateşkesi çağrısında bulundu.
Barış Çağrıları
Şi'nin Avrupa ziyareti, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in askeri tatbikatlar kapsamında Rus kuvvetlerine taktik nükleer silahların konuşlandırılması talimatı vermesiyle savaşta tırmanma tehdidinin devam ettiği bir döneme denk geliyor.
Şi ve Macron ile görüşmesinin ardından açıklamalarda bulunan Von der Leyen, Şi'nin "Rusya'nın sorumsuz nükleer tehditlerinin azaltılmasında önemli bir rol oynadığını" ve "Rusya'nın devam eden nükleer tehditleri karşısında bunu yapmaya devam edeceğinden emin olduğunu" söyledi.
"Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik saldırganlık savaşını sona erdirmek için Çin'in Rusya üzerindeki tüm etkisini kullanacağına güveniyoruz" diyen Leyen, savaş alanına giden çift kullanımlı malların Rusya'ya sevkiyatını engellemek için daha fazla çaba gerektiğini de sözlerine ekledi.
Çatışmada tarafsız olduğunu iddia eden ve kendisini bir barış gücü olarak konumlandırmaya çalışan Pekin, şu ana kadar Rusya'yı Avrupa'nın tercih edeceği bir çözüme doğru itmek için elindeki kozu kullanma konusunda çok az görüntü verdi.
Analistler Şi'nin; savaşın herhangi bir sonucunun, ABD'nin "çevreleme" politikasına karşı kilit bir ortak olarak gördüğü Putin'i zayıflatmaması için özen gösterdiğini düşünüyor.
Pazartesi günü yaptığı açıklamalarda Şi, çatışmaya dahil olan "tüm taraflara" diyaloğu yeniden başlatma ve "karşılıklı güveni kademeli olarak biriktirme" çağrısını yineledi.
Şi ayrıca önümüzdeki ay İsviçre'de yapılması beklenen konferans gibi Rusya'nın dahil edilmediği barış konferanslarına da karşı çıkıyor gibi göründü. Pekin'in hem Rusya hem de Ukrayna tarafından tanınan çabaları desteklediğini ve "konferansta tüm olası barış planlarının eşit ve adil bir şekilde tartışılacağını" söyledi.
Simone McCarthy & Xiaofei Xu, CNN Edition, 7 May 2024.
Tercüme: Mehmet İzgi
