Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın uzun süredir gündeme getirdiği Birleşmiş Milletler’de (BM) reform talebi, dünya liderleri tarafından da seslendirilmeye başladı. BM’nin 79. Genel Kurulu’nda birçok ülke lideri, uluslararası sistemin yenilenmesi gerektiğini vurgularken, mevcut yapının küresel sorunlara cevap veremediği eleştirisi öne çıktı. Erdoğan’ın "Dünya Beşten Büyüktür" sloganı, bu reform çağrılarının merkezine oturdu.
BM reformunun arkasındaki itici güç: Erdoğan’ın yıllardır süren mücadelesi
Cumhurbaşkanı Erdoğan, özellikle BM Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) yapısına yönelik eleştirilerini her platformda dile getirdi. BMGK’nin daimi üyeleri olan ABD, Çin, Rusya, Fransa ve İngiltere’nin dünya siyasetini kontrol eden ayrıcalıklı konumlarını eleştiren Erdoğan, uluslararası sistemde daha adil ve kapsayıcı bir yapı için değişiklik yapılması gerektiğini vurguladı. "Dünya Beşten Büyüktür" ifadesi, bu eleştirilerin sembolü haline geldi ve uluslararası kamuoyunda geniş yankı uyandırdı.
Guterres’ten uyarı: "Reform olmazsa parçalanma kaçınılmaz"
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, BM 79. Genel Kurulu'nun açılışında yaptığı konuşmada, BM Güvenlik Konseyi’nin mevcut yapısını eleştirerek bu yapının İkinci Dünya Savaşı sonrasında oluşturulduğunu ve artık günümüz dünyasını temsil etmediğini belirtti. Guterres, küresel kurumların değişen dünya dinamiklerine ayak uyduramadığını ve mevcut sistemin küresel eşitsizlikleri derinleştirdiğini vurguladı.
Guterres, reform yapılmaması halinde BM’nin itibarının zedeleneceği ve uluslararası arenada etkisinin azalacağı uyarısında bulundu. Ayrıca, uluslararası finansal mimarinin de değişmesi gerektiğini belirterek, çok taraflı sistemin yenilenmesinin kolay olmayacağını, ancak kaçınılmaz olduğunu ifade etti.
Dünya liderlerinden BM reformuna destek
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın BM reform çağrısına dünya genelinden birçok lider destek verdi. Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva, BM Şartı’nın günümüz sorunlarına çözüm üretmekte yetersiz kaldığını belirterek, BM'nin yeniden yapılandırılması gerektiğini vurguladı. Lula da Silva, özellikle Güvenlik Konseyi’nin veto yetkisine sahip daimi üyelerinin bu reform sürecinin önündeki en büyük engel olduğunu ifade etti.
İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, BM’de reformun yalnızca bazı ülkeler için değil, tüm dünya için yapılması gerektiğini belirtti. Meloni, reformun yeni hiyerarşiler yaratmadan tüm ülkelerin eşit haklara sahip olacağı bir yapı kurması gerektiğini söyledi.
Hindistan ve Endonezya: "Kapsayıcı bir dünya düzenine ihtiyaç var"
Hindistan Başbakanı Narendra Modi de BM gibi küresel kuruluşlarda reform yapılmasının şart olduğunu dile getirerek, "Savaş değil, küresel barış ve kalkınma reformu için birleşmeliyiz." dedi. Modi, BM’nin mevcut yapısının savaşları durdurmakta ve küresel krizlere çözüm bulmakta başarısız olduğunu belirtti.
Endonezya Dışişleri Bakanı Retno Marsudi, BM Geleceğin Zirvesi’nde yaptığı konuşmada, Güvenlik Konseyi'nde reform yapılmasının dünya düzeninin daha uyumlu ve etkili hale gelmesi için şart olduğunu söyledi. Marsudi, BM'nin gerçek ve doğru reformlara ihtiyaç duyduğunu belirtti.
Afrika'nın sesi yükseliyor
Güney Afrika Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa, BM Güvenlik Konseyi’nin yalnızca beş ülkeden oluşan özel bir kulüp olmaya devam edemeyeceğini belirterek, Konsey'in mevcut yapısını “çağ dışı” olarak nitelendirdi. Ramaphosa, Afrika ülkelerinin de BM’nin karar alma süreçlerine dahil edilmesi gerektiğini ifade etti.
Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov ve Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman da BM’nin mevcut yapısının dünya toplumunun ihtiyaçlarına cevap veremediğini belirterek, BM’de reform yapılması gerektiğini vurguladılar. Rahman, uluslararası ve bölgesel finans kuruluşlarının dünya toplumunun çabalarını koordine etmede daha aktif rol alması gerektiğini söyledi.
