Afganistan izlenimlerini yazan Akşam gazetesi yazarı Murat Özer yazı dizisinde, Afganistan Dışişleri Bakanı Emirhan Muttaki ile yaptığı röportaja da yer verdi. Dışişleri Bakanı Muttaki Türkiye'den beklentilerinin yüksek olduğunu söylüyor:
Asya'nın ve Türkistan'ın kapısı olduğu için tarih boyunca tüm imparatorlukların hayallerini süsledi Afganistan. Belki de bu yüzden ülkede savaş hiç eksik olmadı. Gazneliler, Harzemşahlar ve Babür İmparatorluğu devirlerinde altın çağını yaşayan Afganistan son 50 yılını kesintisiz süren bir kan ve gözyaşı dönemiyle geçirdi.
Haber bültenlerine ancak 'Düğün evine hava saldırısı', 'Yüzlerce kişi can verdi', 'ABD askerlerinden kan donduran infaz', 'Camide terör saldırısı' gibi başlıklarla konu olan ülkeye gitmeye karar verdiğimde karşımda harap olmuş şehirler ve acı içinde kıvranan mutsuz insanlar görmeyi bekliyordum. Oysa Kabil'e indiğimiz andan itibaren bu olumsuz hava zihnimde tamamen dağıldı.
CADDELER ÇİÇEK AÇMIŞ
Başkent Kabil, Taliban tarafından çatışmasız bir şekilde teslim alındığı için, şehirde uzun yıllar süren savaşların oluşturduğu yıkımdan eser yoktu. Sovyet işgali döneminde inşa edilmeye başlanan geniş bulvarlar, yeni yönetim tarafından onarılmıştı. Caddelerin etrafı ağaçlandırılmış, geniş refüjler çiçeklerle donatılmıştı.
Uzun süren kargaşa dönemi boyunca hiçbir yöneticinin müdahale edemediği ve bu yüzden caddelere taşan kaçak yapılar istimlak edilerek yıktırılıyor. Yayaların yürüyebileceği geniş kaldırımlar yapılıyor. Şehrin her yanı adeta şantiye alanı gibi.
Afganistan'ın komşusu Pakistan'ı ve bir dönem parçası olan Bangladeş'i gördükten sonra savaşın yıktığı bu Asya ülkesinde göreceğim ilk manzaranın çöp yığınları ve baharatlı sokak yemeklerinden yayılan kesif bir koku olacağını sanmıştım. Oysa Kabil şaşırtıcı biçimde temiz. Caddelerde neredeyse tek bir çöpe rastlamak mümkün değil. Kabil Belediyesi çalışanları seferberlik halinde. Sonra anlıyorum ki bu durum biraz da Afgan halkının kişiliğinden kaynaklanıyor. Trafikte kavga eden yok. Bağırmak, yüksek sesle konuşmak ayıp sayılıyor.
KISA VE ÖZ KONUŞUYORLAR
Sanki yıllardır savaşan halk bu değilmiş gibi büyük bir sükûnet hâkim şehre. Ülkede 5 bakan dâhil pek çok üst düzey yöneticiyle görüştüm. Hepsi konuklarını uzun uzun dinledikten sonra söz aldıklarında, sakin ve dingin bir ses tonuyla, oldukça nezaketle konuşuyorlar. Seslerini duyabilmek için dikkatlice dinlemeniz gerekiyor. Kadınların sesini duymanız neredeyse imkânsız. Erkekler ise seslerini yükseltmeden kısa ve öz konuşuyorlar.
Bunca acı yaşamış bir halkın sükûnetini bu kadar muhafaza edebilmesi oldukça şaşırtıcı. Yarım asır boyunca insan hayatının hiçbir değerinin kalmadığı ülkede savaştan sonra böylesi bir huzur iklimini görmeyi hiç beklemiyordum. En azından yaşananlara karşı öfkeli olduklarını düşünüyordum. Oysa herkes son derece mütevekkil.
TÜRKİYE'DEN YAKINLIK BEKLİYORUZ
AKŞAM Yazarı Murat Özer'e konuşan Afganistan Dışişleri Bakanı Emirhan Muttaki, genel afla kan davalarını bitirdiklerini belirtti. Muttaki, "Topraklarımızda hiçbir terör örgütüne yer yok. Türkiye'nin bizi resmi olarak tanımasını bekliyoruz" dedi.
Afganistan Dışişleri Bakanı Emirhan Muttaki'nin (54) çocukluğu Pakistan'daki mülteci kamplarında, daha sonra ise savaşlarda geçmiş. Bu sırada yükseköğrenimini pek çok Taliban yöneticisinin mezun olduğu Pakistan'daki Dar'ul Ulum İslam Üniversitesi'nde tamamlayabilmiş. Muttaki'nin konuşmasına da öfke değil, umut vardı.
Murat Özer: 20 yıl boyunca ABD'ye karşı savaştınız. Daha önce de Rus Ordusu ile savaşmıştınız. Bugün kazandığınız bu galibiyetten sonra bu ülkelere karşı ne hissediyorsunuz?
Emirhan Muttaki: Afgan halkı sadece ABD ve peşine taktığı 50'ye yakın ülkeye karşı bir bağımsızlık savaşı vermedi. İşgalcilerle işbirliği yapan ve kendilerine Kuzey İttifakı denilen 'eski mücahit gruplara' karşı da savaştı. Bu yüzden büyük bir husumet ve kan davası oluştu. Ancak biz iktidarımızın ilk gününde emirimiz Hibetullah Akhundzade'nin yayınladığı bir genelgeyle ülkede genel af ilan ettik. Tüm kan davalarını iptal ettik. Hiçbir kimseden veya gruptan intikam alınmasına izin vermedik, vermeyeceğiz. Tüm acılarımızı ülkemizin ve çocuklarımızın geleceği için toprağa gömdük.
İLK TANIYAN DEVLET RUSYA
M.Ö.: ULUSLARARASI TOPLUMLA İLİŞKİLERİNİZ NASIL? TÜRKİYE'Yİ NASIL GÖRÜYORSUNUZ?
E.M.: Başta komşularımız olmak üzere tüm dünyayla ilişki kurmak istiyoruz. Bizi ilk tanıyan devlet bir dönem topraklarımızı işgal etmiş olan Rusya oldu. İslam ülkelerinden, bilhassa Türkiye'den daha büyük bir yakınlık bekliyoruz. Neden hâlâ resmi olarak Türkiye tarafından tanınmadığımızı da anlamıyoruz. Önce Rusya ve ABD gibi büyük devletlerin bizi tanımasını beklemiş olabilirler. Artık Rusya da tanıdı. 100'e yakın ülkeyle diplomatik ve ticari ilişki kurduk. Umarım yakında Türkiye de hükümetimizi resmen tanır. Bazı komşularımız başarılı olmamamız için çalışıyor. Farkındayız. Fakat Türkiye'den beklentimiz yüksek.
M.Ö.: Eski yönetimden kalan personel işlerine devam ediyor mu?
Bakanlığımızın bin 200 personeli var. Bunun bin kadarı eski yönetimden kaldı. Kimseyi işten çıkarmadık. Şimdi hepsi diplomatik eğitimden geçiyor. Yabancı dil eğitimi alıyorlar. Bunun yanında bakanlıkta namaz toplu olarak kılınıyor ve sonrasında dini eğitim de alıyorlar.
'ÜLKE ASAYİŞİ ÖNCELİĞİMİZ'
M.Ö.: Afganistan'da çözülmesi gereken en önemli sorun olarak neyi görüyorsunuz?
E.M.: Önceliğimiz ülkemizde asayişin tam olarak hayata geçmesi. Şu anda Afganistan'ın tamamına hâkim durumdayız. Topraklarımızın hiçbir yerinde hiçbir terör örgütüne müsaade etmeyeceğiz. Komşularımızın güvenliğini tehdit eden hiçbir oluşuma da izin vermeyeceğiz. Artık tüm vatandaşlarımız güven içinde ülkenin en güneyinden en kuzeyindeki şehirlere güven içinde seyahat edebiliyorlar.
M.Ö.: Uyuşturucu üretimi ve kullanımı ülkenizde büyük bir problemdi. Bununla nasıl mücadele ediyorsunuz?
E.M.: Ülke genelindeki tüm afyon üretimini yasakladık. Artık bu tarlalarda safran ve diğer ürünlerin ekimi yapılıyor. Şu ana kadar uyuşturucunun esiri olmuş 120 bin vatandaşımızı tedavi ettik. Bir kısmını iş sahibi yaptık. Afganistan'da sokaklarda artık tek bir bağımlı göremezsiniz.
M.Ö.: Son olarak, Afganistan'ı izleyen, takip eden, merak eden insanlara bir mesajınız var mı?
E.M.: Artık kardeşlerimiz ülkemize geliyor, ziyaret ediyor. Bundan memnunuz. Buradan ayrıldıktan sonra bizi öven ve taltif eden sözler söylemelerini beklemiyoruz. Bilakis bize yapıcı eleştiriler getirmelerini, daha iyi neler yapabileceğimizi söylemelerini bekliyoruz. Halkımızın refahı için gereken tüm eleştirilere açığız. İşgal süresince bizi destekleyen, halkımızın yanında olan tüm insanlara teşekkür ederiz.